• Ποιότητα ζωής, όνειρο απατηλό

Ποιά είναι η ποιότητα ζωής του ανθρώπου στις αρχές του 21ου αιώνα;

Με τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής, τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, ο σύγχρονος άνθρωπος αναπλήρωνε την ευδαιμονία του με την κατανάλωση υλικών. Το υλιστικό πνεύμα της εποχής που κατάκλυζε τις τελευταίες δεκαετίες τον ανθρώπινο πολιτισμό, απωθούσε το άτομο από ένα πιο δημιουργικό και ποιοτικό τρόπο ζωής, αφού κυριαρχούσε το δόγμα ότι όλα εξαγοράζονται με το χρήμα. Αυτός ο καταναλωτικός εθισμός και η μανιώδης επιδίωξη μεγιστοποίησης του κέρδους, οδήγησαν στην ηθική εξαχρείωση των ανθρώπων, στην αύξηση του δείκτη εγκληματικότητας και στον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των πολιτών για το «βραβείο» του υπερκαταναλωτή. Όμως, ο προορισμός για την ποιότητα ζωής δεν είναι μονόδρομος. Και ο οικονομικός παράγοντας είναι μόνο ένα χαλικάκι ανάμεσα στο ψηφιδωτό της ισορροπημένης ζωής.

Όπως έχει γράψει ο Ισίδωρος Παρλαμάς «ποιότητα ζωής είναι να έχει ο κάθε ικανός πολίτης, κάθε ηλικίας την δυνατότητα κατά βούληση, κατ΄ επιλογή και σε καθημερινή βάση να καλλιεργεί διεξοδικά τις ψυχοπνευματικές του τάσεις με απώτερο σκοπό την προσωπική του καταξίωση και κατ΄ επέκταση τη βελτίωση της κοινωνίας.»

Δυστυχώς, όμως, αυτό το ιδανικό δεν έχουμε καταφέρει να το υλοποιήσουμε και μάλιστα σήμερα το βλέπουμε όλο και πιο μακρινό, αφού στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης που διανύουμε η ανεργία καλπάζει, τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας πολλαπλασιάζονται ενώ ο αυτοκτονικός ιδεασμός ή και οι αυτοκτονίες παίρνουν διαστάσεις επιδημίας. Έτσι οι λόγοι που καθιστούν «όνειρο απατηλό» την ποιοτική ζωή αυξάνονται.

Στις μεγαλουπόλεις ειδικά οι ίδιες οι συνθήκες ζωής παρακωλύουν την επίτευξη του παραπάνω οράματος. Η επικράτηση του νεκρού τσιμέντου έναντι του φυσικού τοπίου και η άναρχη οικιστική εξάπλωση αποξενώνει ολοκληρωτικά τον άνθρωπο από το φυσικό περιβάλλον. Επίσης, οι έντονοι ρυθμοί ζωής, ο συνωστισμός και η τυποποίηση των ανθρώπινων σχέσεων δημιουργούν μια απρόσωπη και ανώνυμη πολιτεία, ανίκανη να αντιμετωπίσει την μοναξιά και τον φόβο των μελών της.

Εξίσου αρνητικά για την επίτευξη της πολυπόθητης «ποιότητας ζωής» λειτουργεί και η απόλυτη εξειδίκευση της εργασίας και η παραβίαση των εργασιακών συμβάσεων. Ο εργαζόμενος εξαιτίας της εξειδίκευσης και της μηχανοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας, αποξενώνεται από το τελικό προϊόν, χάνοντας έτσι την αίσθηση αυτοέκφρασης και την ικανοποίηση της δημιουργικής χαράς. Η καταπάτηση, επιπλέον, των εργασιακών δικαιωμάτων και η αύξηση του χρόνου εργασίας δίχως χρηματικό αντίκρισμα καταρρακώνουν την ψυχοσύνθεση του και τον οδηγούν στην κοινωνικοπολιτική αδράνεια.

Τέλος η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και ουσιαστικού δημοκρατικού πολιτεύματος καθιστούν ακόμη πιο απρόσιτη την ποιοτική ζωή. Από μικρή ηλικία το άτομο μυείται στον ανταγωνισμό και τη χρησιμοθηρία, διαμορφώνει νωθρό πνεύμα με περιορισμένη κριτική ικανότητα ενώ ταυτόχρονα δεν θωρακίζεται με ηθικές αρχές και άξιες που θα του διαμορφώσουν μια ισορροπημένη κοινωνική συνείδηση. Από την άλλη, η επικράτηση της ευνοιοκρατίας, η απουσία κοινωνικής δικαιοσύνης και η εφαρμογή των νόμων κατά περίπτωση οδηγούν πολλούς σε απολίτικη και μοιπολατρική στάση.

Τι λοιπόν να γίνει για όλα αυτά; Αν μη τι άλλο κατά την διάρκεια μιας κοινωνικοοικονομικής κρίσης, όπως η σημερινή, θα πρέπει να εξασφαλιστεί τουλάχιστον ένα μίνιμουμ βιοτικό επίπεδο και να συγκροτηθεί ένα ευρύ κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης για όλους αυτούς που έχουν ανάγκη.

Ιωάννης Παπανικολάου

•  Τα ξύλινα λόγια…

Θέλω να εκφραστώ. Να νιώσω αυτό που γράφω, να πιέσω το γραπτό μου κι αυτό να μου απαντήσει:

«Ναι, είμαι δικό σου. Ναι αυτά τα τσαπατσούλικα γράμματα, είναι κι αυτά ολόδικά σου, σου ανήκουν, δείχνουν σαν εσένα. Ναι, αυτές οι ιδέες, είναι αποκλειστικά δικές σου. Τις πιστεύεις, τις μυρίζεις, τις νιώθεις εκεί μέσα.
Ναι, είμαι δικό σου δημιούργημα. Έχω τα δικά σου λάθη, τις δικές σου αξίες. Είμαι οι σκέψεις σου. Είμαι ΕΣΥ.»

Ξύλινα, όλα γίνονται ξύλινα.
Ξύλινα μαθαίνεις τι να γράψεις, ξύλινα να το εκφράσεις στο γραπτό.
Ξύλινο γίνεται το μυαλό σου, ξύλινοι μπαίνουν οι βαθμοί.
Το ξύλινο γραπτό σου δεν είναι αρκετά ξύλινο;
Ξύλινοι άνθρωποι σου φτιάχνουν ένα ακόμη πιο ξύλινο μέλλον.

Που να βρεις στις μέρες μας έναν λιγότερο ξύλινο άνθρωπο, έναν «ανοιχτόμυαλο διορθωτή»! Ξύλινες εποχές!

Κλείστε τα μάτια σας. Μαζοποιηθείτε. Αυτό επιβάλει μια ξύλινη Παιδεία για να μην γίνουν ξύλινα τα όνειρά σας. Απαγορεύονται οι πρωτοβουλίες, οι απόψεις! Όλοι να “μαστε το ίδιο ξύλινοι, μέσα από ξύλινες διαδικασίες.
Βραβεία για τον πιο ξύλινο! Βαθμός! Μπράβο!

Ξύλινες καρδιές μας φτιάχνουν.
Ξύλινα τα φέρετρα, για ξύλινους ανθρώπους.

Ανθή Αντωνιάδη

• «ΌΧΙ» ΣΤΙΣ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ

Στην χώρα μας διεξάγονται κάθε χρόνο δυο παρελάσεις αυτές, της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου αντίστοιχα, προς ανάμνηση αξιοσημείωτων ιστορικών γεγονότων. Σ΄ αυτές μυούνται από το νηπιαγωγίο ήδη οι μαθητές του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, έχοντας όμως πλήρη άγνοια τόσο για τον ίδιο τον θεσμό των παρελάσεων όσο και για τα γεγονότα του παρελθόντος που γιορτάζονται τις συγκεκριμένες μέρες.

Αν ανατρέξουμε στο ελληνικό παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι για πρώτη φορά η μαθητική παρέλαση παίρνει χαρακτήρα επίσημο και εξαναγκαστικό στα πλαίσια της δικτατορίας του Μεταξά! Πέρα από το γεγονός πως οι σημερινές παρελάσεις αποτελούν κατάλοιπα εκείνης της μελανής σελίδας της ιστορίας μας, μήπως είναι και αντιπαιδαγωγικές αφού άξιος να κουβαλά την ελληνική σημαία είναι ο μελετηρός, στρατιώτης της πρώτης γραμμής ο ψηλός ενώ όλοι οι υπόλοιποι παρατεταγμένοι υπακούν στον στρατηγό-γυμναστή;

Ιωάννης Παπανικολάου